Kościół w Salem

Salems kyrka (2017), fot. zbigur

Kościół w Salem (Salems kyrka) ewangelicko-luterańskiego Kościoła Szwecji, należący do powstałej w średniowieczu parafii Salem (Salems församling) w diecezji Strängnäs.

Murowany kościół romański, pochodzący z początku XII w. Jest położony na Södertörnie w gminie Salem (Salems socken, Svartlösa härad, Södermanland) w Stockholms län, bezpośrednio nad jeziorem Bornsjön, niedaleko od Gamla Södertäljevägen (Bergaholmsvägen) i autostrady E4/E20, między Hallundą a Södertälje. 🌐

Współrzędne geograficzne: 59°13′6.7″N 17°46′12.7″Ö

Dojazd: hitta.se, sl.se

Aktualna prognoza pogody: klart.se

Historia kościoła

Najstarsza historia kościoła jest związana z legendą o św. Botwidzie – apostole Södertörnu, który ok. 1120 r. miał zginąć męczeńską śmiercią na wyspie Rågön (w archipelagu Nyköping) z rąk wyzwolenego wcześniej przez siebie i ochrzczonego słowiańskiego niewolnika (träl), którego zamierzał odesłać do jego ojczyzny. Według legendy św. Botwid miał zostać zabity swoim własnym toporem.

Św. Botwid urodził się w drugiej połowie XI w. w Hammarby (na obszarze sąsiedniej parafii Botkyrka). Po powrocie z wyprawy handlowej do Anglii, gdzie przeszedł na chrześcijaństwo, osiedlił się w Säby („Sjöbyn”) nad jeziorem Bornsjön. Tutaj, na miejscu obecnego kościoła parafii Salem, św. Botwid miał wznieść kościół misyjny poświęcony św. Albanowi. Budowę miał sfinansować możny o imieniu Hermund. Ciało zamordowanego Botwida zostało początkowo złożone w kościele w Säby. Według legendy wokół grobu wydarzyło się wiele cudów. Po 9 latach, w 1129 r. ciało Botwida zostało uroczyście przeniesione, w obecności biskupów Uppsali i Strägnäs, do zbudowanego przez Björna, brata Botwida, drewnianego kościółka na ziemi należącej do majątku rodowego Hammarby. Wzniesiony przez Björna kościół został poświęcony Botwidowi (stąd Botkyrka). Na miejscu tym znajduje się kamienny kościół parafii Botkyrka.

Kościół parafii Salem od czasów średniowiecza był przebudowywany i rozbudowywany, jednak jego architektura zachowała swój pierwotny charakter. Budowla została wzniesiona na początku XII w. w stylu romańskim. Zakrystia powstała w XIII w. Na początku XIV w. poszerzono i powiększono nawę główną, a w XV w. po południowej stronie zbudowano vapenhus (kruchtę) oraz wykonano sklepienie gwiazdowe.

W połowie XVII w. dobudowano obecne prezbiterium. Początkowo miała to być kaplica grobowa dla Carla Henrika Wrede (syna Henrika Wrede, który zginął w 1605 r. w bitwie pod Kircholmem, gdzie uratował życie Karola IX, ofiarując mu swojego konia). Szybko plany zostały zmienione i kaplicę przebudowano w prezbiterium z grobowcem należącym do rodu Wrede. Charakterystyczna przypora wieży została dobudowana w XVIII w.

Wnętrze

Najstarszymi zabytkami znajdującymi się we wnętrzu kościoła jest chrzcielnica wyrzeżbiona w piaskowcu z początku XII w. i XIII-wieczny krucyfiks zawieszony na łuku pomiędzy nawą główną a prezbiterium. Nie jest wykluczone, że chrzcielnica była używana przez św. Botwida do chrztu mieszkańców Södertörnu.

Późnośredniowieczna nastawa ołtarzowa, datowana na lata 70. XV w. i przypisywana pochodzącemu z Lubeki mistrzowi Hermenowi Rode, z wizerunkami m.in. św. Botwida, św. Brygidy i św. Eryka, została w 1872 r. przekazana do Statens historiska museum (Państwowe Muzeum Historyczne), gdzie jest przechowywana.

Obecne wyposażenie wnętrza pochodzi z 1809 r., kiedy przeprowadzono dużą renowację. Zwraca uwagę charakterystyczne umiejscowienie zbudowanej wówczas kazalnicy, znajdującej się bezpośrednio nad ołtarzem. Dawna kazalnica została rozebrana i zaginęła. Na ścianach po obu stronach ołtarza są zawieszone tarcze herbowe.

Otoczenie

Kościół i cmentarz są pięknie położone na niewielkim półwyspie bezpośrednio nad jeziorem Bornsjön. Przy kościele znajdują się zabudowania plebanii i parking. Zabudowania i bryła kościoła są dobrze widoczna z autostrady E4/E20 (Södertäljevägen).

Salems kyrka (2018), fot. zbigur

Szlak pielgrzymkowy św. Botwida

We wrześniu 2017 r. otwarto szlak pielgrzymkowy św. Botwida (Sankt Botvids pilgrimsled) pomiędzy kościołami w Botkyrka i Salem. Przejście 7,5 km trasy zajmuje około 3 i pół godziny.

Na podstawie:

Salems kyrka na stronie Svenska kyrkan

Salems kyrka na stronie hosserudkullen.se

Salems kyrka na stronie Bebyggelseregistret (Riksantikvarieämbetet)

Salems kyrka w Wikimedia Commons

Salems kyrka w Wikipedii