Kościół w Kattnäs

Wydłużone prezbiterium jest najstarszą częścią budowli, datowaną na koniec XII w. (2017), fot. zbigur

Kościół w Kattnäs (Kattnäs kyrka) ewangelicko-luterańskiego Kościoła Szwecji, należący do parafii Frustuna (Frustuna församling, Domprosteriet) w diecezji Strängnäs. Do 1959 r. był kościołem parafialnym erygowanej w średniowieczu parafii Kattnäs (Kattnäs församling).

Dobrze zachowany średniowieczny kościół murowany, którego najstarsza część (prezbiterium) pochodzi z końca XII w. Jest położony w Kattnäs na wzgórzu niedaleko południowego brzegu jeziora Klämmingen (Kattnäs socken, Daga härad, Södermanland), Gnesta kommun (Södermanlands län), kilka km na północ od Gnesty. 🌐

Kościół jest zamknięty przez półrocze zimowe, od końca września do midsommaru. Nabożeństwa odbywają się jedynie z okazji ślubów, chrztów i pogrzebów.

Współrzędne geograficzne: 59°4′48.65″N 17°17′43.89″Ö

Dojazd: hitta.se, sormlandstrafiken.se

Aktualna prognoza pogody: klart.se

Historia kościoła

Budowla należy do grupy kilku kościołów w Södermanlandzie z charakterystycznym wydłużonym prezbiterium. Budowę świątyni rozpoczęto pod koniec XII w. Z tego okresu pochodzi najstarsza część budowli – wydłużone prezbiterium. W tym czasie jeziora Klämmingen i położone bardziej na południe Frösjön były częściami ważnego żeglownego szlaku wodnego łączącego Melar z Bałtykiem. Szlak ten zanikł z czasem na skutek procesu wznoszenia się lądu (ruchy izostatyczne).

Na początku XIII w. dobudowano zakrystię, następnie w połowie tego stulecia nawę główną i pod koniec XIII w. po zachodniej stronie nawy głównej wieżę. W średniowieczu powstał także rozebrany w 1864 r. vapenhus (kruchta), który przylegał da zachodniej części południowej ściany nawy głównej. W połowie XVII w. wieża została zakończona wysoką iglicą, zniszczoną uderzeniem pioruna w 1856 r. Obecna wieża z iglicą pochodzi z 1874 r. Wejście do kościoła przez wieżę wybito w 1866 r., zastępując dotychczasowe wejście od południowej strony nawy głównej oknem. W 1951 r. przeprowadzono ostatnią dużą renowację. Remont zewnętrznej elewacji przeprowadzono w 2010 r.

Widok na kościół i jego otoczenie od południowego zachodu w 1896 r. (RAÄ, CC-Zero)

Wnętrze

Wnętrze kościoła (1951); fot. Einar Erici (RAÄ, domena publiczna)

Najstarszym przedmiotem wewnątrz kościoła jest średniowieczna chrzcielnica; druga młodsza jest datowana na 1667 r. Z późnego średniowiecza pochodzi datowany na 2. połowę XV w. krucyfiks, zawieszony na ścianie ponad łukiem między nawą główną a prezbiterium.

Większość wyposażenia wnętrza kościoła pochodzi z XVIII w. Na baldachimie kazalnicy z 1705 r. znajduje się tetragram.  Nastawa ołtarzowa pochodzi z 1785 r. Otoczony pozłacaną ramą olejny obraz ołtarzowy przedstawia ukrzyżowanego Jezusa i stojących obok krzyża Marię i Apostoła Jana. Pod krzyżem siedzi Maria Magdalena.

Organy kościelne zostały ufundowane w 1875 r. przez właściciela majątku Norrtuna, porucznika A. Grewesmühla. Ich przebudowę przeprowadzono w 1965 r.

Ściany zabiałkowano wapnem pod koniec XVIII w. W prezbiterium nad wejściem do zakrystii znajduje się niewielkie zamurowane romańskie okno. Jest to jedyny znany w kościołach Södermanlandu przykład średniowiecznego okna wychodzącego na północ (w średniowieczu kierunek północny symbolizował złe moce i nie zostawiano otworów okiennych od tej strony).

W wieży kościoła znajduje się jeden dzwon, datowany na XIII w., tym samym zaliczany do najstarszych będących jeszcze w użytku dzwonów kościelnych Södermanlandzie.

Kościół w Kattnäs i jezioro Klämmingen (1997), fot. Jan Norrman (RAÄ, CC BY 2.5)

Na podstawie:

Ahnund Johan, Qviström Linda, Det medeltida Sörmland. En arkeologisk guidebok (Lund: Historiska Media 2010), s. 167.

Kattnäs kyrka na stronie Bebyggelseregitret (Riksantikvarieämbetet)

Kattnäs kyrka na stronie Svenska kyrkan

Kattnäs kyrka w Wikimedia Commons

Kattnäs kyrka w Wikipedii

Redelius Gunnar, Sörmländska kyrkor med långt kor, ”Fornvännen” 1968, s. 20-30.