 |
| Skrzyżowanie Nygatan i Järntorgsgatan.
Po lewej wieża kościoła św. Trójcy. Więcej zdjęć ZOBACZ |
Arboga – miasto (tätort) w Västmanlands län, ośrodek administracyjny (centralort) gminy Arboga (Arboga kommun). Według danych Statistiska centralbyrån w 2015 roku tätort Arboga (T6200) zajmował powierzchnię 7,74 km² i liczył 10 841 mieszkańców (gęstość zaludnienia wynosiła 1400 os./km²). Do 1970 roku Arboga miała administracyjny status miasta (Arboga stad) – prawa miejskie w XIII w. W okresie późnego średniowiecza była jednym ze znaczniejszych miast Szwecji. W 1435 roku, w czasie powstania Engelbrekta, w Arboga miał miejsce zjazd, tradycyjnie uważany za pierwszy riksdag w historii Szwecji.
Arboga jest położona w południowej części prowincji historycznej Västmanland nad rzeką Arbogaån. Na północny wschód od miasta łączą się drogi europejskie E18 i E20. W Arboga ma swój początek droga Länsväg 249 (Arboga–Frövi–Lindesberg) oraz przebiega Länsväg U572 („dawna E18”; od granicy Örebro län koło Finmossen przez Arboga do Köping). Przez stację kolejową Arboga 🌐 przechodzi linia Mälarbanan (Sztokholm–Västerås–Hovsta (Örebro)). Arboga jest też stacją początkową/końcową dla Svealandsbanan (Södertälje–Eskilstuna–Valskog). Ok. 3,5 km na południowy wschód od centrum miejscowości znajduje się lotnisko Arboga flygbas.
Strona internetowa: http://arboga.se/
Pogoda: smhi.se
Współrzędne geograficzne: 59°23′42″N 15°50′26″Ö
Historia
 |
| Arboga ok. 1700 roku. Suecia antiqua et hodierna (Wikimedia Commons) |
Najstarsze znane
ślady zabudowy z okolic Arboga pochodzą z X w. Historia miasta sięga XIII w. W
1285 roku wzniesiono klasztor franciszkanów, który z czasem stał się główną
siedzibą tego zakonu na obszarze Skandynawii. Najstarsza znana pieczęć miejska pochodzi
z roku 1330.
Arboga była jednym
z ważniejszych miast późnośredniowiecznej Szwecji. W mieście odbywały się ważne
zjazdy i synody kościelne. Na synodzie w Arboga w 1396 roku ustanowiono św.
Brygidę patronem Szwecji, zaś zjazd w Arboga w 1435 roku w czasie powstania
Engelbrekta jest tradycyjnie nazywany pierwszym riksdagiem w historii. Z okazji
500-lecia tego wydarzenia w 1935 roku przed kościołem św. Trójcy odsłonięto
pomnik Engelbrekta Engelbrektssona.
Najstarsze zachowane
przywileje miejskie pochodzą z 1480 roku. Rozwój gospodarczy miasto
zawdzięczało swemu położeniu nad rzeką Arbogaån, jedną z najważniejszych
arterii komunikacyjnych ówczesnej Szwecji. Do Arboga transportowano z obszaru
Bergslagen żelazo, które przeładowywano na statki i barki.
W latach 60. XVI
w. w Arboga założono na rachunek Korony manufaktury, w których wytwarzano uzbrojenie.
Szczególnie były znane pochodzące stąd kirysy. Jednocześnie Arboga coraz
bardziej traciła na znaczeniu. Przyczyniło się do tego otwarcie w 1639 roku na
kilka kilometrów na wschód miasta Hjälmare kanal, łaczącego jeziora Hjälmaren i
Melar.
Dopiero w 2. połowie
XIX w., po otwarciu połączenia kolejowego z Örebro w 1857 roku, nastąpiło
krótkotrwałe ożywienie miasta.
Przynależność administracyjna
Miasto Arboga (Arboga stad), zachowujące własną
jurysdykcję miejską do 1939 roku, w wyniku reformy administracyjnej w 1862 roku
zostało przekształcone w gminę miejską (Arboga
stadskommun). Cześć zabudowy miejskiej pozostała w granicach gminy/parafii
Säterbo landskommun/socken. W 1947 roku większą część Säterbo landskommun
została włączona do Arboga stadskommun. W wyniku reformy administracyjnej w
1971 roku zniesiono Arboga stadskommun i włączono do nowo utworzonej gminy
Arboga kommun, której ośrodkiem administracyjnym jest Arboga.
Do 2006 roku
Arboga należała do parafii Arboga stadsförsamling i przed 1947 rokiem także do
Säterbo församling; od 2006 roku do Arbogabygdens församling w diecezji
Västerås.
Demografia
Ludność tätortu
Arboga w latach 1960–2015.
1960
|
1965
|
1970
|
1975
|
1980
|
1990
|
1995
|
2000
|
2005
|
2010
|
2015
|
10 093
|
11 354
|
11 932
|
11 819
|
11 937
|
11 548
|
11 432
|
10 764
|
10 369
|
10 330
|
10 841
|
Źródło: SCB
Zabytki, atrakcje turystyczne
Västerlånggatan 🌐 jest najstarszą
ulicą w Arboga i jedną z najstarszych ulic w Szwecji z zachowanym dawnym
charakterem.
Przebiega równolegle do rzeki Arbogaån, w kierunku której
prowadzą wąskie zaułki. Liczy ok. 350 m długości i rozciąga się pomiędzy Stora
Torget (rynek) i okrążającą od zachodu centrum miasta Västerleden. Zabudowania,
w większości drewniane, należały w przeszłości do miejskich rzemieślników i
kupców. Piwnice wielu domów datowane są na średniowiecze.
Na podstawie:
Västerlånggatan na stronie Arboga
kommun
Obiekty sakralne
Kościół św.
Mikołaja (Sankt Nicolai kyrka) ewangelicko-luterańskiego
Kościoła Szwecji, należący do Arbogabygdens församling. Najstarszy kościół w
Arboga, położony przy Nicolaigatan 🌐 (niedaleko
od stacji kolejowej).
Najstarszą część świątyni zbudowano w XII w. Nastawa
ołtarzowa (ołtarz szafiasty) z początku XVI wieku, wykonana w Lubece.
Na
podstawie:
Sankt
Nicolai kyrka na stronie
Kyrkor i Västmanland (Västerås stift)
Sankt Nicolai
kyrka na stronie
Arbogabygdens församling (Svenska kyrkan)
Sankt Nicolai
kyrka na stronie
Kyrkor (Arboga kommun)
Sankt
Nicolai kyrka na stronie
Bebyggelseregistret (Riksantikvarieämbetet)
Sankt Nicolai
kyrka w Wikipedii
Kościół św. Trójcy (Heliga Trefaldighets kyrka)
ewangelicko-luterańskiego Kościoła Szwecji, należący do Arbogabygdens
församling. Położony przy Järntorget 1. 🌐
Wzniesiony w latach 80. XIII w. pełnił początkowo funkcję
kościoła klasztornego zakonu franciszkanów.
Na cmentarzu przy kościele znajduje się grób Larsa „Lasse-Maja”
Molina (ur. Larsson; 1785–1845),
który w 1. połowie XIX w. zasłynął z zuchwałych kradzieży.
Na
podstawie:
Heliga
Trefaldighets kyrka na
stronie Kyrkor i Västmanland (Västerås stift)
Heliga
Trefaldighets kyrka na
stronie Arbogabygdens församling (Svenska kyrkan)
Heliga
Trefaldighets kyrka na
stronie Kyrkor (Arboga kommun)
Heliga
Trefaldighets kyrka na
stronie Bebyggelseregistret (Riksantikvarieämbetet)
Heliga
Trefaldighets kyrka w
Wikipedii
Muzea
Muzea w Arboga i na terenie gminy Arboga.
Museer na stronie Arboga
kommun
Ekspozycja dawnych narzędzi służących do wyrobu piwa,
historia tego trunku oraz wystawa fotografii. Mieści się w jednym z dawnych
budynków należących do browaru w Arboga.
Muzeum rakiet i ich historii od lat 40. XX w.
Jädersbruksmuseum z wystawą maszyn
parowych i dawnych maszyn rolniczych. Historia zakładów metalurgicznych Jäders
bruk, gdzie w 1551 roku Gustaw Waza założył pierwszą w Szwecji manufakturę
produkującą broń. Jest położone nad rzeką Arbogaån, ok. 4 km na zachód od
Arboga (droga Länsväg 249 w kierunku
Fellingsbro). 🌐
Komentarze
Prześlij komentarz